بیشتر سازهها به صورت بتنی ساخته میشوند؛ اما بتن به تنهایی مقاومت تسلیمی کمی داشته و برای تقویت آن از میلگرد استفاده میشود. میلگرد دارای مقاومت و استحکام بالایی بوده و به دلایل تحمل فشار و وزن زیاد، در ساختمانسازی بسیار حائز اهمیت است. برای استفاده از این محصول فولادی در آرماتوربندی ساختمان نیاز به خمکاری آن دارید که ممکن است در این مرحله دچار شکست شود. عوامل شکستگی میلگرد میتواند متفاوت باشد. هدف از نوشتن این مقاله بررسی دلایل شکست میلگرد و راههای جلوگیری از آن است که پیشنهاد میگردد حتما تا پایان را بخوانید.
در ایران سه استاندارد ملی ایران، روسی و آبا برای این فلز وجود دارد؛ در این استانداردها واحد طول و وزن برای هر نمره استاندارد یکسان بوده و تنها تفاوت آنها در مقاومت گسیختگی و تسلیم خواهد بود. براساس استاندارد روسی این محصول به چهار دسته A4،A3،A2،A1 تقسیم میشود.
اولین دسته گرید A1 بوده که در صنعت آن را به عنوان میلگرد نرم نیز میشناسند. هیچگونه آجی بر روی آن وجود نداشته و با شکل ظاهری صاف دارای تغییر شکل 25 درصد است؛ این نوع در کارهای خمکاری استفاده میشود؛ زیرا در ترکیب شیمیایی آن کربن کمتری به کار رفته است. این محصول در بازار به طول شش و دوازده متری عرضه میشود.
در گرید A2 آجها به صورت یکنواخت و یک جهت در طول بدنه آن ایجاد شده است. بیشترین مصرف این نوع در خاموتکاری ساختمان بوده و آن را به عنوان میلگرد نیمه ترد میشناسند. تغییر شکل این دسته برابر 19 درصد است، البته استفاده از آن برای خمکاری و جوشکاری توصیه نمیشود. در میلگرد A3 آجها در راستای طول و به شکل جناغ ایجاد شده است. میلگرد خاموت از نظر سختی در ردهی نیمه سخت قرار میگیرد و برای کارهای جوشکاری کارایی مناسبی نخواهد داشت و توصیه نمیشود. تغییر شکل آن را 14 درصد بیان میکنند. در گرید نوع چهارم، آجها به صورت همانند نوع A3 بوده با تفاوت که آجها در خلاف جهت یکدیگر ایجاد شدهاند. سختی این نوع بسیار زیاد بوده و در سازهها بیشترین کاربرد دارد. قیمت میلگرد A4 نسبت به نوعهای دیگر بیشتر است.
طبق نظر کارشناسان گرفت:
“عوامل شکستگی میلگرد، با توجه به گرید این محصول و سایز آن متفاوت است؛ هرچه میزان گرید این مقطع فولادی بالاتر باشد، یعنی کربن بیشتری در آن به کار میرود و شکنندگی آن نیز بیشتر می شود. دلایل شکست میلگرد بسیار متنوع است و بهتر است برای اینکه از این اتفاق جلوگیری شود، از محصولات باکیفیت کارخانه های معتبر استفاده کنید و زاویه خم آن را به بیش از 90 درجه نرسانید. ”
میزان کربن به کار رفته در این فلز میتواند یکی از عوامل شکستن میلگرد باشد. هر اندازه میزان کربن به کار رفته در این فلز بیشتر باشد، میتوان گفت شکنندهتر است. نوع A1 کمترین میزان کربن و نوع A4 بیشترین میزان کربن را دارد.
کیفیت و نوع فولادی مصرفی علاوه بر این که بر قیمت میلگرد تاثیرگذار است در استحکام آن نیز نقش خواهد داشت. عوامل شکست این محصول را میتوان به چند مورد دستهبندی کرد که در ادامه به بررسی مورد به مورد آن پرداخته شده است.
خم کردن این فلز موجب کاهش استحکام آن میشود. اگر در محلهای خم شده از حرارت دادن کمک گرفته شود، استحکام آن کمتر و کمتر خواهد شد و احتمال شکست بیشتر میشود؛ زیرا حرارت دادن اگرچه انعطافپذیری فلز را بیشتر میکند، اما ساختار شیمیایی فلز را تغییر داده و شکست آن سریعتر میکند.
در سازههای بتنی باید از نوعهای آجدار استفاده کرد که کمترین مقدار کربن را داشته باشد. گرید نوع A2 بهترین نوع برای خم کردن بوده و در سازهها بیشترین کاربرد را دارد؛ زیرا نسبت به گریدهای دیگر کربن کمتری دارد. اگر برای ایجاد سازه از گرید نامناسب استفاده شود، شکست میلگرد در حین کار رخ خواهد داد.
این محصول از فولاد کربنی ساخته میشود و در صورت نگهداری نامناسب خیلی سریع زنگ خواهد زد. میلگرد زنگزده علاوه بر اینکه موجب تغییر ساختار مولکولی و کم شدن انعطافپذیری آن میشود، در صورت استفاده از آن در سازهها قدرت پیوند بین فلز و بتن کاهش پیدا کرده و احتمال ترک خوردن را بیشتر خواهد شد.
برای جلوگیری از زنگزدن این فلز، سه روش اصلی پیشنهاد میگردد:
استفاده از روش نورد سرد برای ساخت این مصالح ساختمانی مقاومت تسلیم آن را بالا برده و همچنین میزان خمش آن را پایین میآورد؛ زیرا در این فرآیند شمش فولادی در دمایی کمتر از دمای تبلور سرد شده و در نتیجه ساختار مولکولی آن بهم ریخته میشود. استفاده از گریدهایی که با این روش ساخته میشوند، مقاومت سازه را در برابر زلزله کاهش میدهند. در مقابل روش نورد گرم، قابلیت شکلدهی و مقاومت را بیشتر میکند.
استفاده از میزکار در زمان خم کردن میلگرد بسیار ضروری است؛ زیرا فشار کمتری به اپراتور وارد شده و کارگر تمرکز بیشتری داشته و میتواند با دقت بهتری کار خمشکاری خود را انجام دهد. اما در صورتی از از میز کار و ابزار مناسب استفاده نشود، خم کردن این فلز ممکن است در زاویه کمتر یا بیشتر رخ دهد و حتی به شکست آن منجر شود.
خم کردن میلگرد، در سازهها امری ضروری و اجتنابناپذیر است. اما این خم کردن باید براساس استانداردها بوده تا منجر به شکست آن نشود. وظیفه خمکردن بر عهده شخص اپراتور است و قبل از انجام کار باید میزان مقاومت فلز برای وی تشریح گردد تا از بهوجود آمدن هرگونه شکستگی جلوگیری شود.
برای جلوگیری از شکستگی میلگرد باید نکاتی را رعایت کرد که در ادامه به مهمترین آنها اشاره میشود:
سخن پایانی
همانطور که بیان شد استفاده از این محصول در ساخت سازههای بتنی ضروری است. اما شکست آن نیز اجتنابناپذیر بوده و عوامل شکستگی میلگرد نیز بیان شد. در ادامه مقاله برای جلوگیری از شکستگی میلگرد راهکاری نیز ارائه گردید تا از هرگونه مشکل در ساخت سازههای شما جلوگیری گردد.